تاریخ نظامی جنگ ویرانگر هشت ساله با عراق (4)

برای خواند قسمتهای (1) ، (2) و (3) بر روی اعداد کلیک کنید.

انقلاب 57
به دنبال انقلاب قرون وسطايي سال 57 در ايران، هيجاناتي در برخي مردم عراق ايجاد شد و تعدادي از طلاب علوم ديني و برخی از مذهبیون افراطی در پي تظاهرات بازدداشت شدند و دولت وقت عراق، رسمن به ايران هشدار داد. روزنامه الثوره، ارگان رسمي حزب بعث عراق، به رهبران ايران اخطار كرد در روابط خود با عراق آتشبازي نكنند و براي اولين بار رسمن از رهبران ايران خواست تا سه جزيره تنب كوچك، بزرگ و ابوموسي را به اعراب بازگرداند. (روزنامه كيهان 23 خرداد 1358) وقوع انقلاب مذهبي در ايران، باعث بحران اقتصادي در منطقه گرديد و قيمت نفت تا 23 دلار براي هر بشكه بالا رفت. در همان زمان كه تنش در مرزهاي ايران و عراق روز به روز بالا مي‌رفت، اسلامپرستان در داخل ايران، اندیشه های تندي بر عليه ارتش داشتند و در سخنان خود، صحبت از انحلال كامل يا كاهش شديد قدرت نظامي ارتش مي‌نمودند. در همين راستا‌، ابراهيم يزدي، نخستين وزير خارجه حكومت اسلامي چنين گفت: «بعضي سلاحهايي كه دولت ايران در زمان شاه خريداري كرده است، ديگر مورد نياز ارتش ايران نيست و ايران مايل است اين وسايل را به آمريكا بفروشد.» اين سلاحها عبارتند بودند از: هواپيماهاي جنگي اف-14 تامكت، تانكهاي چيفتن، موشكهاي هارپون، تاو، فينيكس، ماوريك، اسپارو، سايدوايندر، سامانه‌هاي راداري، كشتيهاي جنگي کلاس کوروش، زیردریایی کوسه و برخي ادوات ديگر كه بر اساس قرارداد بين ايران و آمريكا، ايران حق فروش آنها را به هيچ كشوري نداشت.

نیروی دریایی شاهنشاهی ایران همچون سایر نیروهای ارتش در دهه ۷۰ میلادی به سرعت پای در راه پیشرفت گذاشت و به خرید ادوات پیشرفته سطحی و زیرسطحی دست زد؛ خریدهایی که بسیاری از آنها متاسفانه به سرنوشت «شیر ایرانی» (تانک سفارش داده شده توسط ایران به بریتانیا) دچار شدند و دولت اسلامی با اتخاذ تصمیمات غلط و بدون مشورت و نظرخواهی از متخصصین و فرماندهان، تمامی سفارشات نظامی ایران را که آماده برای تحویل بودند را لغو کرده و کشورهای فروشنده را به صاحبان بی زحمت و بی هزینه این جنگ افزارها تبدیل کرد. نیروی دریایی ایران در عرصه دریا دست به خرید یک زیردریایی آمریکایی با پیشران دیزل الکتریک زد که در نیروی دریایی آمریکا با عنوانUSS Trout به شماره SS-566 در حال خدمت بود. واژه Trout به معنای ماهی قزل آلا است. این قزل آلای مکانیکی به وزن ۲۷۴۳ تن و طول ۸۲ متر از سیستم پیشران دیزل الکتریک نیرو می گرفت و سرعتی در حدود ۳۰ کیلومتر بر ساعت داشت، دارای ۸۳ نفر خدمه بود و از ۸ پرتابگر ۵۳۳ میلی متری اژدر نیز بهره می برد. همچنین توانایی پایین رفتن تا عمق ۲۱۰ متری آب را داشت. در دسامبر ۱۹۷۸ کنترل این زیردریایی به خدمه ایرانی تحویل داده شد ولی با پیروزی انقلاب مذهبی بنا به دستور صادره از سوی مقامات اسلامی، کارکنان این شناور به ناچار آن را ترک کرده و به ایران بازگشتند. این زیردریایی نیز سالها در آمریکا باقی ماند تا اینکه در سال ۲۰۰۹ به طور کامل اوراق شد. زیردریایی کوسه در دوران شاه فقید خریداری و بهایش تمامن پرداخت شده بود. خدمه‌ای از نیروی دریایی ایران هنوز در آن حضور داشتند که دو سال در شهر گروتون ایالت کانکتیکات در مدرسه تعلیمات زیردریایی نیروی دریایی آمریکا آموزش دیده بودند. ولی اقدامات آماده‌سازی سفر و تحویل رسمی‌ زیردریایی کوسه به نیروی دریایی ایران همزمان شد با انقلاب قرون وسطایی و حکومت اسلامی با وجود اینکه دولت شاهنشاهی پولش را پرداخت کرده بود از تحویل گرفتنش خودداری ورزید و در نتیجه در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۵۸ در مراسمی که در یوتیوب موجود است جمهوری اسلامی رسمن زیردریایی کوسه را به نیروی دریایی آمریکا پس داد و از آن تاریخ تا زمانی که در پیامدهای گروگانگیری آمریکاییان دارایی های ایران در آمریکا منجمله زیردریایی کوسه ضبط و مصادره شد، به نیروی دریایی آمریکا از بابت نگهداری‌اش ماهی ۷۰ هزار دلار نیز پرداخت کرد!

صدام

در 26 تير 1358 ژنرال احمد حسن البكر از رياست جمهوري عراقي استعفا كرده و صدام حسين تكريتي تا 26 سال بعد، حاكم مطلق عراق گرديد. وي نسبت به ايران رفتار بسيار خشن تري درپيش گرفت. در آن روزها، ضمن آنكه اوضاع داخلي ايران ناآرام بود، وضعيت خطوط مرزي با عراق نيز به واسطه دست اندازي ها و تجاوزات گاه و بيگاه عناصر مزدور آن كشور، ناآرام و بحراني بود. اما دولت وقت اسلامي، همچنان به دنبال انحلال يا تضعيف ارتش بود، چنانچه سخنگوي دولت در 20 مرداد 58 چنين گفت: «قرارداد نه ميليارد دلاري تسليحاتي ايران با آمريكا لغو شد.» اين قرارداد بزرگ، شامل خريد 160 جنگنده اف-16، چهارصد موشك فينيكس، هفت فروند آواكس E-3A و برخي ملزومات ديگر بود. دولت جديد اسلامي در اقدام نسنجيده ديگري، از پيمان سنتو (Central Treaty Organization) خارج شد و به عضويت جنبش غيرمتعهدها يا در واقع مجمع كشورهاي ديكتاتور جهان سوم درآمد. اما یک نکته ویژه در جریان حوادث ایران و عراق پس از انقلاب اسلامی، تحلیل های آبکی و بچگانه مقامات حکومت اسلامی از تاثیر وجود شیعیان عراق و مذهبی آن کشور بود. از ظاهر گفته های مقامات مسئول حکومت اسلامی در ایران چنین برمی آمد که در محاسباتشان به این عامل، تاثیرپذیری نادرست و غیرحقیقی داده بودند.

تیمسار خلبان امیرحسین ربیعی فرمانده فقید نیروی هوایی شاهنشاهی از کابین جنگنده اف-16 بازدید می کند و سپس پرچم ایران به عنوان یکی از خریداران و کاربران فایتینگ فالکن بر روی آن نصب می گردد.

نا آرامي هاي كردستان

در سال 58، در كردستان ايران، نا آرامي و آشوب رو به فروني بود. در 19 مهر 1358 صدام به عنوان معاون اول حزب بعث عراق انتخاب شد که در جلسه گزینش وی، میشل عفلق (بنیانگذار حزب بعث) نیز حاضر بود و در سخنرانیش از نقش رهبری صدام در حزب تعریف تمجید بسیار کرد. صدام، انقلاب اسلامی ایران را دوستی برای اعراب نمی دانست، بلکه خطری برای آنها تلقی می کرد (روزنامه کیهان: 22 مهر 58). دولت عراق در 23 مهر 58 با بلدوزر، شماری از میله های مرزی را به نفع خود جا به جا کرد و قسمتی از قلمرو ایران را به خاک خود افزود. حکومت اسلامی ایران طی سه یادداشت به این اقدام عراق اعتراض نمود که همگی بی پاسخ ماندند.

در 12 آبان 58 عده ای از عناصر خودسر، کنسولگری عراق در کرمانشاه را اشغال می کنند و تنها یک روز بعد، سفارت ایالات متحده آمریکا در تهران توسط دانشجویان اسلامپرست اشغال می شود و دیپلماتهای آمریکایی به گروگان گرفته می شوند. گروگانگیری پرسنل سفارت آمریکا در تهران که همگی مصونیت دیپلماتیک داشتند، از نخستین دهن کجی های آشکار نظام اسلامی به قوانین و حقوق معتبر جهانی بود.

در 14 آبان 58 استاندار کرمانشاه اعلام کرد: «ارتش عراق در منطقه مرزی ایران مانور نظامی اجرا می کند و تانکها و هلیکوپترهای عراقی در حوالی منطقه بیشکان نمایش قدرت می دهند.» این اظهار نظر بیانگر وخامت روابط بین دو کشور و احتمال برخورد نظامی و پیشدستی ارتش عراق در حمله به ایران می باشد.

در 23 آبان 58 دو فروند هلیکوپتر هایند عراقی به واحدهای ارتش و ژاندارمری کرمانشاه در منطقه پاوه و شوتی حمله کردند. در آن روزها، یک گردان زرهی عراق نیز به نیروهای عراقی مستقر در آن منطقه مرزی پیوست و آنها را تقویت نمود.

در 24 آبان گزارش مرزبانی دهلران نشان می داد که عراق برای استخراج هرچه بیشتر نفت از چاههای مشترک مرزی تلاش می کند. در واقع از دهه 1340 و به دنبال کشف منابع عظیم نفتی که از منطقه هورالهویزه در جنوب غربی اهواز تا رودخانه چنگوله در شرق دشت مهران به طول بیش از 500 کیلومتر امتداد داشت و عرض آن نیز بین رودخانه های کرخه و کارون تا رودخانه چنگوله به طوب 300 کیلومتر قرار می گرفت، دو کشور اقدام به بهره برداری از آن نمودند.

در 4 آذر 58 شماری از مزدوران عراقی به پایگاه هوایی نخجیر در استان ایلام حمله کردند و پایگاه را به آتش کشیدند و 25 نفر از نظامیان ارتش ایران را به اسارت گرفتند. عراق در آن زمان، به هر کسی که یک نظامی ارتش ایران را اسیر کرده و تحویل می داد، سی هزار تومان پاداش اهدا می کرد.

در 14 آذر 58 به گزارش فرمانده ژاندارمری قصرشیرین، حدود 500 نفر از مزدوران عراقی که به سلاحهای سنگین نیز مجهز بودند، به پاسگاه مرزی بزمیرآباد حمله کرده و آن را اشغال نمودند.

بنا بر گزارش روزنامه کیهان، مورخ 15 آذر 58، «سعدون حمادی» وزیر خارجه وقت عراق طی اعتراضیه شدیداللحنی به سفیر ایران در بغداد، به ادعای خود از اعمال تجاوزکارانه ایران علیه هیئت های دیپلماتیک عراق و عراقیهای مقیم ایران هشدار داد و گفت که در صورت ادامه چنین وضعی، دولت عراق کلیه کارکنان دیپلماتیک خود را از ایران فرا خواهد خواند.

در 18 آذر 58 در پی هجوم مردم خشمگین به مدرسه عراقیها در خرمشهر، مقداری نارنجک و مواد منفجره کشف شد و مشخص شد که از این مدرسه برای کمک به مزدوران عراقی استفاده می شده است.

در 26 آذر 58 مزدوران عراقی به پاسگاههای بیشکان ذهاب، تلخاب، بازرگان و کانی شیخ از توابع ژاندارمری قصر شیرین حمله کردند.

در 15 دی 58، شمار 700 نفر از مزدوران که به انواع سلاحهای سبک و سنگین مجهز بودند، با کمک ارتش عراق به پنج پاسگاه مرزی قصرشیرین حمله کردند.

در 17 دی 58 شمار 1700 نفر از مزدوران و مهاجمان عراقی نیز به پاسگاههای مرزی منطقه کرمانشاه حمله کردند.

در 29 دی 58 درگیری شدید 48 ساعته بین مزدوران عراقی و مرزداران ایرانی در منطقه قصرشیرین روی داد.

در 18 اسفند 58 وزارت خارجه ایران به سفیر عراق در تهران دستور داد که ایران را ترک کند.

در 19 اسفند 58 در پی درگیری شدید در منطقه ازکله و شیخ سلم، 40 مزدور زخمی و 28 تن نیز کشته شدند.

در اسفند 58 شرکت بیمه لویدز در لندن، خلیج فارس را منطقه جنگی اعلام نمود و حق بیمه کشتیرانی در آن منطقه را تا سی برابر افزایش داد. همزمان اقدامات خرابکاری مزدوران ارتش عراق در جنوب و غرب به شدت افزایش یافت و چهار خط لوله نفت و گاز در خوزستان منفجر شدند.

در 16 فروردین 59 «ابوالهل» نماینده بی هویت کشور بی هویت فلسطین در سازمان آزادیبخش اظهار داشت که ایران باید سه جزیزه تنگه هرمز را به اعراب واگذار کند. در پی سوال از نماینده فلسطین در تهران، وی هیچ پاسخی به وزارت خارجه اسلامی نداد!

در 17 فروردین 59 در پی چندین انفجار در خرمشهر، آبادان و کرمانشاه، تلفات و خساراتی به بار آمد و انتقال نفت به پالایشگاههای آبادان و کرمانشاه دچار اختلال شد.

در 18 فروردین 59 عراق دوباره مسئله خروج ایران از جزایر سه گانه را مطرح نمود. همچنین در این روز در پی ادامه اشغال سفارت و گروگانگیری دپیلماتهای آمریکایی، به دستور کارتر رئیس جمهور وقت ایالات متحده، روابط آمریکا با ایران قطع گردید.

در 23 فروردین 59 از طرف آقای ابوالحسن بنی صدر، رسمن حالت فوق العاده جنگی اعلام شد. همزمان، نیروهای عراقی با واحدهای بزرگتر به مناطق مرزی نزدیک می شدند. خیلی زود نبرد جدی در منطقه پاسگاه باویسی از توابع ژاندارمری قصرشیرین بین ارتش عراق و ژاندارم های ایرانی درگرفت. شدت نبرد علاوه بر پاسگاه باویسی در حوالی پاسگاه دارخور، تنگ هوان، تیله کوه و بیشگان نیز جریان داشت. کم کم دامنه نبردهای مرزی به استان خوزستان نیز کشیده شد و مزدوران عراقی به پاسگاه ژاندارمری یزدنو که در جنوب غربی هویزه قرار داشت، حمله کردند.

در 24 فروردین 59 نبردهای پراکنده مرزی همچنان ادامه داشتند. ارتش عراق با توپخانه سنگین، مناطق مرزی ایران را زیر آتش شدید قرار داده بود. اخراج ایرانیان نیز همچنان از عراق ادامه داشت و شمار آنان از دوازده هزار نفر نیز فزونتر رفته بود.

در 25 فروردین 59 دامنه نبردهای مرزی به اروندرود کشیده شد. ارتش عراق بزرگترین ناو جنگی خود به نام البکر را در دهانه ورودی اروند در فاو مستقر کرده بود. یک تیپ دریایی نیز عراق در بندر فاو مستقر شد و نیروی دریایی عراق در اروندرود برای حرکت کشتیهای تجاری با پرچم ایران مزاحمت ایجاد می کرد.

در 25 فروردین 59 نبرد توپخانه همچنان ادامه داشت و ارتش ایران نیز برای مقابله با توپخانه سنگین عراق، یک واحد توپخانه 130 م م را از اصفهان به منطقه قصرشیرین اعزام کرد و با توجه به اینکه برد اینگونه توپها 27 کیلومتر بود، می توانست با توپخانه دوربرد عراق که آنهم از همین نوع بود، مقابل به مثل کند و اهدافی را در داخل خاک عراق گلوله باران نماید.

در 26 فروردین 59 خبر کشته شدن آیت الله محمدباقر صدر توسط رژيم بعث پخش شد. وضعیت نظامی منطقه نیز در تمامی خطوط مرزي با عراق بحراني بود. در اين روز ارتش عراق به سه پاسگاه مرزي در منطقه بستان حمله كرد.

در 27 فروردين 59، صادق قطب زاده (وزير خارجه وقت ايران) رسمن بابت اقدامات تجاوزكارانه عراق در خطوط مرزي به سازمان ملل شكايت برد.

در 28 فروردين 59 خبر كشته شدن آيت الله محمدباقر صدر و جمع زيادي از پيروانش مورد تأييد قرارگرفت و خميني پس از قطعيت يافتن اين خبر، سخنان تندي را عليه حكومت عراق و صدام بيان كرد.

در 5 ارديبهشت 59، عمليات نجات كاركنان گروگان گرفته شده سفارت ايالات متحده در تهران شكست خورد. شماري از كماندوهاي آمريكايي در بياباني بين يزد و طبس، به دليل برخورد ملخ يكي از هليكوپترها به هواپيماي سوخترسان C-130 كشته شدند و جيمي كارتر، عمليات را كنسل نمود و مابقي نيروها از منطقه خارج شدند. همزمان عراق و آمريكا كه از سال 1967 ارتباط سياسي با يكديگر نداشنند، به دنبال برقراري روابط ديپلماتيك بودند.

در 7 ارديبهشت 59 شماري از مزدوران مسلح عراقي به چاههاي نفت ايران در منطقه مرزي دهلران حمله كردند.

در 10 ارديبهشت 59 به دنبال چندين ماه عمليات مرزي ارتش عراق، طرح اقتصاد جنگي مورد بررسي قرار گرفت و يدالله سحابي (عضو شوراي انقلاب) چنين گفت: «احتمال تجاوز عمومي ارتش عراق به ايران بسيار زياد است، بنابراين اقدامات پيشگيرانه در جنبه‌هاي گوناگون بايد به عمل آيد كه از جمله آنها، تقويت نيروهاي مسلح در غرب كشور است.» (روزنامه كيهان: 10 ارديبهشت 59)

در 13 ارديبهشت 59 شماري از مهاجمان مسلح به سفارت ايران در لندن حمله كردند. هرچند تروريستها درخواست مذاكره با سفراي چند كشور را داشتند، ولي هدف اصليشان، تبادل‌نظر با سفير عراق بود. سلاحهاي آنها را نيز سفارت عراق در لندن و از طريق محموله ديپلماتيك تهيه كرده بود. بنا بر تحقيقات پليس بريتانيا، رهبر اين تروريستها عراقي بود كه خود در عمليات شركت مستقيم نداشت.

در اواسط ارديبهشت 59، سازمان آزاديبخش فلسطين درخواست ميانجيگري بين ايران و عراق را نمود ولي وزير خارجه حكومت اسلامي چنين گفت: «همانگونه كه بارها اعلام كرده‌ايم، هيچگونه ميانجيگري را توسط هيچكس درباره مسئله عراق نمي‌پذيريم، زيرا دولت عراق جنايتكار است و بايد از بين برود.» اين نظر يكجانبه‌نگر و بچگانه مسئولان و مقامات حكومت اسلامي بود كه تا سال پذيرش قطعنامه آتش‌بس در سال 1367 ادامه داشت.

در طول ارديبهشت 59 دولت عراق همچنان به اخراج ايرانيان و ايراني زادگان ساكن در كشورش ادامه مي‌داد به طوري كه در اواخر ارديبهشت، شمار اخراجي ها به بيش از 35 هزار نفر رسيد.

در 7 خرداد 59 نيروهاي عراق دوباره عمليات خود در مرزها را تشديد كردند و در مرز ايلام به پاسگاه ژاندارمري كلات حمله كرده و سه ژاندارم اين پاسگاه را به شهادت رساندند. در منطقه مهران نيز نبرد زميني و هوايي شديدي بين نيروهاي ارتش ايران و عراق درگرفت و نيروي هوايي عراق، پاسگاههاي مرزي منطقه مهران را بمباران نمود. در منطقه قصرشيرين، نيروهاي متجاوز ارتش عراق با توپخانه سنگين، منطقه تنگ هوان و تيله كوه را گلوله‌باران كردند و به طور كلي زد و خوردهاي مرزي از دهلران و مهران تا حوالي قصرشيرين تا سه روز بعد جريان پيدا كرد. يكي از اهداف عراق در اين درگيري، آسيب رساندن به سد كنجان چم در شمال مهران بود. اين تهاجم ارتش عراق، باعت وحشت اهالي ساكن در روستاها و شهرهاي اطراف شد و سبب شد بسياري از مردم، خانه و مزرعه خود را رها كرده به مناطق امن‌تر كوچ كنند. در اين عمليات بيش از 60 گلوله توپ به شهر قصرشيرين اصابت نمود و به دنبال آن، فرار ساكنين شهر آغاز شد. در اين گلوله‌باران ساختمان هنگ ژاندارمري، پاسگاه تنگ هوان و قرارگاه سپاه پاسداران به كلي ويران شد.

در 22 خرداد 59 شهر سرپل ذهاب هدف گلوله باران توپخانه ارتش عراق قرار گرفت. در منطقه شلمچه نيز درگيريهاي مرزي آغاز شدند. در اين روز مأموران امنيتي عراق، دو عضو سفارت ايران را در عراق بازداشت كرده، كتك زدند و از عراق اخراج نمودند.

از اوایل تیر 59 دامنه دست اندازی ها و تجاوزات ارتش عراق گسترده شد. مزدوران عراقی به پاسگاههای مرزی ایران در منطقه سومار و نفت شهر حمله کردند و عملیات نفوذی خرابکاران در داخل نیز تشدید شد.

در 10 تیر 59 منطقه دالاهو هدف گلوله باران ارتش عراق قرار گرفت و یک هلیکوپتر ایرانی که برای کمک به آن منطقه پرواز کرده بود سرنگون شد.

در 15 و 16 تیر 59 نبردهای پراکنده مرزی باز هم گسترش یافتند. از جمله نقاط درگیری شدید، منطقه سمیده در شمال فکه بود. چاه نفت سمیده نیز هدف حمله ارتش عراق قرار گرفت و آسیب زیادی به تأسیسات آن وارد آمد. همچنین نفت شهر و سرپل ذهاب نیز هدف گلوله باران توپخانه ارتش عراق قرار گرفتند و منطقه درگیری از منطقه ازگله تا خان لیلی گسترش پیدا کرد. بر اثر اصابت گلوله های توپخانه ارتش عراق به تأسیسات شهری قصرشیرین، ارتباطات رادیویی قطع شدند و شبکه آب و برق، آسیب فراوان دید.

در 18 و 19 تیر 59، بمب افکن های نیروی هوایی عراق، پایگاه رادار نخجیر و همچنین شهر سردشت را بمباران کردند.

در 18 تیر 59، برنامه عده ای از نظامیان وطن پرست (کودتای نوژه) برای کوتاه کردن دست اسلامپرستان از جان و مال ایرانیان ناکام ماند و عده ای زیادی از بهترین خلبانان پایگاه سوم شاهرخی در همدان، تیرباران شدند. همزمان، افسران و نظامیان بسیاری در سایر یگانهای ارتش به زندان افتاده یا از ارتش اخراج شدند و یا طبق عادت معمول و دلخواه اسلام پرستان، تیرباران گشتند. برای مثال با برکناری یا حذف بسیاری از فرماندهان قدیمی، لشگر 92 زرهی اهواز در 31 شهریور 59 و به هنگام حمله سراسری ارتش عراق به ایران، نه فرمانده لشگر داشت، نه فرماندهان تیپ سازمانی؛ زیرا فرمانده لشگر و دو فرمانده تیپ به ظن همکاری با کودتا، به زندان فرستاده شده و منتظر اعدام بودند. یک فرمانده تیپ نیز برای حفظ جانش به عراق فرار کرده بود.

در مرداد 59 نبردهای مرزی همچنان ادامه داشتند، اما آنچه روز به روز روشن تر می شد، این بود که ملاحظات دیپلماتیک لحظه به لحظه کنار گذاشته می شد و و دو طرف تنها به گزینه نظامی می اندیشیدند.

در مرداد 59، یگانهای زرهی و مکانیزه ارتش عراق به هدف نفت شهر حمله خود را آغاز کردند که 4 تن از مرزبانان ایرانی کشته شدند و برای توقف حمله عراق، توپخانه ایران شهر نفت خانه در عراق را گلوله باران نمود.

در 25 مرداد 59، رئیس جمهور ایران، (سید ابوالحسن بنی صدر) از مناطق مرزی غرب کشور بازدید نمود و در یکی از پادگانهای ارتش برای نظامیان سخنرانی کرد و گفت: «به نیروهای مسلح ایران دستور داده شد تا در مقابل عملیات تجاوزکارانه عراق عکس العمل شدید نشان دهند، چنانچه عراق به این اعمال تجاوزکارانه ادامه دهد، نیروهای مسلح ایران، پاسخ دندانشکنی به او خواهند داد.»

در 26 مرداد 59، ارتش عراق پاسگاه قلعه سفید را زیر آتش گرفت و در جبهه سیاسی نیز، روابط عراق و ایالات متحده آمریکا که از سال 1967 قطع بود، برقرار گردید.

از اوائل شهریور 59، بحران ایران و عراق شدیدتر شد. گزارشهایی که از مناطق مرزی غرب کشور می رسید، حاکی از آمادگی روزافزون ارتش عراق برای اجرای یک حمله همه جانبه بود. ارتش عراق نقل و انتقالات گسترده ای در نزدیکی مرزهای ایران انجام می داد. عوامل اطلاعاتی گزارش دادند که در سوم شهریور، صدام وارد شهر دربندیخان شد و شخصن دستور داد ارتش عراق با توپخانه و تانک، مناطق توشاوه، تنگ هوان و تپه رش را به محاصره درآورد.

در 4 شهریور 59، جنگنده های نیروی هوایی عراق، تجاوز خود به مناطق مرزی را آغاز نمودند. تمام برآوردها، حمله قریب الوقوع ارتش عراق را نشان می داد.

در 6 شهریور 59، نبرد شدید در مناطق مرزی با عراق درگرفت و عراقیها برای نخستین بار از موشکهای کاتیوشا استفاده کردند. در همین روز، هیئت سیاسی عراق به ریاست هاشم طالب از کویت دیدار کرد. همچنین آمریکا و ایتالیا موافقت خود را برای فروش 12 فروند ناوچه جنگی به عراق اعلام داشتند. همزمان سرتیپ فلاحی در مصاحبه با خبرنگار کیهان این چنین گفت: «تمرکز نیروهای عراقی و مصری در نزدیکی مرز ایران برای ما مهم نیست، بلکه مهم این است که این نیروها چه کار می توانند بکنند. وقتی که ما می دانیم کاری نمی توانند بکنند، احساس خطر نمی کنیم! ما خطر عراق را نادیده نگرفته ایم و مرزها را تقویت کرده ایم، اما چیزی که برای ارتش عراق ایجاد خطر می کند، مربوط به میل رزمی ارتش عراق نسبت به استعداد رزمی اش است. در مقابل ارتش ایران، متکی به قدرت لایزال الهی است. ما در محاسبات ریاضی، ارتش عراق را از لحاظ استعداد، گسترش، ترکیبات و ابعاد ظاهری، مورد بررسی قرار می دهیم و اقدامات مناسب با تهدیدات نظامی آنها را در مرز انجام می دهیم، ولی در مجموع نگرانی ای از ارتش عراق نداریم!» نکته ای که در اینگونه اظهارنظرات بی اساس سوال برانگیز است، این است که آیا اینگونه سخنان بر اساس اطلاعات و برآوردها و بررسیهای دقیق و حساب شده بیان شده اند یا واقعن به نظر مقامات ارتش ایران، ارتش عراق قدرت رزمی کافی برای جنگ با ایران را نداشته است. به نظر می رسد مقامات مسئول حکومت اسلامی، از نظر برآورد نظامی ارتش عراق، بسیار توهم داشتند و متأسفانه این اشتباه آنان، در جنگ به اثبات رسید.

در 10 شهریور 59، نبردهای مرزی در قصرشیرین شدت گرفتند و توپخانه ارتش عراق، این شهر را گلوله باران کرد. در منطقه جنوب نیز جنگنده های عراقی وارد حریم فضایی ایران شدند.

از اواسط شهریور 59، نبردهای مرزی خونین تر و شدیدتر شدند و در 15 شهریور، جنگ سختی درگرفت و مناطق مسکونی آماج گلوله های توپ واقع شد.

در 17 شهریور 59، برخوردهای مرزی بازهم تشدید یافتند. در این روز، جنگنده های ایران به ویژه از پایگاه چهارم وحدتی دزفولی وارد عمل شدند و درگیری در تمام نقاط مرزی آغاز شد.

در 18 شهریور 59 یک جنگنده سوخوی20 و یک هلیکوپتر هایند عراقی در منطقه قصرشیرین هدف آتش پدافند قرار گرفته و سرنگون شدند.

همزمان با اوج گیری اختلافات با عراق، روابط حکومت اسلامی با بسیاری از کشورها سرد می شد. روابط با شوروی بر سر قیمت گاز صادراتی به آن کشور و فروش اسلحه شوروی به عراق به تیرگی شدید رسید به نحوی که به مرحله بسته شدن کنسولگری ها نیز کشیده شد. (قیمت پیشنهادی حکومت اسلامی، پنج برابر سابق بود!) از طرفی با ایالات متحده نیز بر سر دیپلماتهای گروگان گرفته شده، حالت جنگی وجود داشت. همچنین در 18 شهریور، دولت بریتانیا اعلام کرد اعضای سفارت خود از تهران را فرخوانده است.

در 19 شهریو 59 ارتش عراق با استعداد 300 دستگاه تانک، به سمت منطقه مرزی قصرشیرین، خان لیلی، سومار و نفت شهر پیشروی را آغاز کرد. نیروهای ارتش و ژاندارمری ایران به شدت دفاع می کردند و نیروهای عراقی را موقتن مجبور به توقف پیشروی نمودند. اما به طور کلی حالت جنگی در قصرشیرین حکمفرما بود و مردم با هر وسیله ممکن، وسایل خانه خود را برداشته و منطقه را ترک می کردند. آب شهر قصرشیرین قطع شده بود و حتا نیروهای مسلح مدافع شهر نیز دچار کمبود آب خوردن شده بودند. سرانجام عراق رسمن به تجاوزات خود اعتراف نمود و در بغداد اعلام شد که نیروهای ارتش عراق موفق شده اند 76 کیلومترمربع از سرزمینهای غصب شده توسط ایران را آزاد کنند!

در 20 شهریور 59، ارتش عراق قسمتی از پاسگاه پرویز و منطقه گردگان را اشغال کرد. همچنین شهر قصرشیرین نیز به کلی از سکنه خالی شده بود.

در 21 شهریور 59 تلویزیون بصره برنامه های عادی خود را قطع کرد و اطلاعیه وزارت دفاع عراق را مبنی بر آماده باش کامل ارتش و ساکنین نوار مرزی قرائت نمود.

در 22 شهریور 59 سرتیپ فلاحی اعتراف کرد که نیروهای ارتش عراق، شش پاسگاه مرزی که بر آنها ادعای مالکیت داشتند، اشغال کرده اند و اضافه کرد که در درگیریهای اخیر، نه نفر از مرزبانان ایرانی کشته و دوازده تن مجروح شده اند. همچنین در این روز نیز نبرد تمام عیار مرزی با استفاده از توپخانه و هواپیما علیه ایران ادامه داشت. در ادامه عملیات 22 شهریور، ارتش عراق منطقه مرزی مهران را به شدت مورد حمله قرار داد و چهار پاسگاه مرزی نی خزر، هلاله، انجیره و شورشیرین را به تصرف خود درآورد و سپس به سمت صالح آباد و ایلام پیشروی نمود.

در 23 شهریور 59، نیروهای ارتش ایران عملیات گسترده ای را بازپسگیری مناطق اشغالی انجام دادند که متأسفانه نتیجه ای دربرنداشت. همچنین هلیکوپتر بل214 حامل بنی صدر (رئیس جمهور وقت) هدف حمله هواپیماهای عراقی قرار گرفت که البته به آن آسیبی وارد نیامد.

در 24 شهریور 59 عزت ابراهیم، معاون رئیس جمهور عراق در مصاحبه ای در رم اظهار داشت: «ارتش عراق بخشی از اراضی مورد نظر خود را از ایران پس گرفته است و تا یک هفته دیگر، باقیمانده این اراضی را خواهد گرفت. نیروهای عراقی زین القوس و سیف سعد را پس گرفته اند و در حال پیشروی به سایر مناطق هستند.» همچنین در این روز، جنگنده های عراقی یک ایستگاه رادار در حوالی صالح آباد را بمباران نموده و نابود ساختند.

در 25 شهریور 59، عراق برای نخستین بار نبرد در خلیج فارس را مطرح ساخت و عنوان نمود که یک قایق ایرانی را منهدم کرده و به دو قایق دیگر آسیب رسانده و در منطقه نهرخین نیز دو پاسگاه ایرانی را نابوده کرده است.

در 26 شهریور 59، صدام قرارداد سال 1975 الجزیره را لغو شده اعلام کرد.

در 28 شهریور 59، عراق برای اجرای تصمیمات خود در اروندرود، رسمن اقدام کرد و نخستین کشتی که متعلق به ژاپن بود، وادار ساخت با پرچم عراق از اروند عبور کند. در این روز ملک حسین، پادشاه اردن، طی یک تماس تلفنی با صدام، پشتیبانی همه جانبه اردن از جنگ با ایران را به اطلاع صدام رساند. رادیو امان (پایتخت ادن) نیز اعلام ایران باید تسلیم خواسته های عراق شود. همچنین رادیو صوت الجماهیر اعلام نمود که ارتش عراق یکصد کیلومترمربع از زمینهای منطقه انجیره را تصرف کرده است.

در 29 شهریور 59 نبرد در مناطق مرزی به شدت جریان داشت.

در 29 شهریور 59 کنسولگری شوروی در رشت تعطیل شد و این امر نشانه ای از چگونگی و اندیشه خام تلاش سیاسی حکومت اسلامی بود.

در 29 شهریور اختیارات فرماندهی کل قوا از خمینی به بنی صدر (رئیس جمهوری وقت) تفویض شد.

در 31 شهریور ارتش عراق با به کار بردن تمامی امکانات زمینی، دریایی و هوایی، حملات منظم و هماهنگ شده خود را جهت اشغال خرمشهر، اهواز، دزفول، دهلران، ایلام و قصرشیرین آغاز نمود و بدین ترتیب جنگ ویرانگر هشت ساله، طولانی ترین جنگ قرن بیستم و دومین جنگ خونین و زیانبار جهان پس از جنگ جهانی دوم بین ایران و عراق درگرفت.

نکات

* نخستین ضربت قانونی به همت و تلاش حضرت امام و دولت موقت، در اسفند 57 بر پیکر ارتش ایران وارد آمد و مدت خدمت وظیفه عمومی از دو سال به یکسال کاهش یافت! در نتیجه پنجاه درصد از کارکنان نیروهای مسلح از خدمت مرخص شدند و با توجه به اینکه در ارتش شاهنشاهی، همیشه استعداد کارکنان موجود کمتر از صد در صد بود، ترخیص این پنجاه درصد سبب شد استعداد نیروهای مسلح در اوایل سال 58 با درنظر گرفتن غائبین و فراریان، به کمتر از چهل درصد کاهش یابد. در نتیجه نگهداری وسایل و تجهیزات آسیب پذیر همچون باطری خودروها و تانکها، به دلیل عدم اجرای برنامه های نگهداری درجا آسیب فراوان ببیند. به عنوان نمونه در آغاز جنگ ویرانگر هشت ساله در شهریور 59، از شمار 318 دستگاه تانک چیفتن سازمانی لشگر 92 زرهی اهواز، تنها حدود 100 دستگاه آماده استفاده بودند و مابقی تانکها به دلیل نداشتن باطری، روغن و عدم نگهداری توپ، نقص فنی پیدا کرده بودند. اما این آشفتگی ارتش، تنها قسمت کوچکی از آشفتگی عمومی کشوری بود که به اشغال اسلام پرستان درآمده بود.

* در روز 20 تير ماه 1359 ابوالحسن بني صدر رئيس جمهوری اسلامي در يک برنامه تلویزيوني شرکت کرد و از کشف يک کودتای نظامي به منظور براندازی رژيم جمهوری اسلامي پرده برداشت. در اين تاريخ 513 روز از چيرگي اهريمنان بر ايران زمين مي گذشت و کشتار بي امان ايرانيان و ويراني ايران به شدت ادامه داشت. پادشاه فقيد ايران در يک بيمارستان نظامي در قاهره، آخرين روزهای زندگي خويش را مي گذراند. 52 تن از ديپلماتهای آمريکا همچنان در اسارت گروهي از دانشجويان اسلامپرست موسوم به پيرو خط امام بسر مي بردند. شرکت کنندگان در اين قيام با اينکه مي دانستند در صورت دستگيری کمترين مجازات آنان مرگ است، همچنان با دل و جان خطر را پذیرا شدند ولی متأسفانه آنچنان غافلگير شدند که نتوانستند تيری به دشمن شليک نمايند. اعدامها از روز يکشنبه 29 تير ماه 1359 يعني 11 روز پس از کشف اين قيام با حکم شيخ ريشهری حاکم شرع دادگاههای انقلاب اسلامی ارتش آغاز شد و در اين روز زنده يادان سپهبد خلبان سعید مهدیون، سرتيپ خلبان آيت محققي، سرهنگ خلبان داریوش جلالی، سرگرد خلبان فرخزاد جهانگيری، سروان خلبان محمد ملک، سروان بيژن ايران نژاد ثابت افسر فني نيروی هوایی و ... اعدام شدند. اين کشتار وحشيانه دست کم تا روز دوشنبه 31 شهريور ماه 1359 که زمان حمله ارتش عراق به ايران بود همچنان به شدت ادامه يافت. در طول اين 65 روز، 115 نفر از بهترین خلبانان، چتربازان، توپچيان و افراد نيروی ويژه ارتش ايران به احتمال شرکت در کودتا تيرباران شدند و گویی ضحاکیان با تيرباران شاهين های بلندپرواز و توپچيان ايران، صدام حسين عراقي را برای حمله به ايران دعوت مي کنند. کشف اين قيام سبب گرديد که ارتش عراق با آسودگي از کم تواني نيروی هوايي ايران به سرزمين ما بتازد و يک جنگ ويرانگر را به ايران و ايرانيان تحميل کند.

آفتابت كه فروغ رخ زرتشت در آن گل كرده است،
آسمانت كه زخمخانه حافظ، قدحي آورده است،
كوهسارت كه بر آن همت فردوسي، پر گسترده است،
بوستانت كز نسيم نفس سعدي، جان پرورده است،
همزبانان من اند


مردم خوب تو، اين دل به تو پرداختگان،
سر و جان باختگان، غير تو نشناختگان،
پيش شمشير بلا، قد برافراختگان، سينه سپر ساختگان،
مهربانان من اند


نفسم را پر پرواز از توست،
به دماوند تو سوگند، كه گر بگشايند،
بندم از بند، ببينند كه آواز از توست،
همه اجزايم با مهر تو آميخته است،
همه ذراتم با خاك تو آميخته باد،
خون پاكم، كه در آن عشق تو مي‏جوشد و بس،
تا تو آزاد بماني، به زمين ريخته باد.

پایان

31 شهریور 2570 (برابر 1390 تازی)