یکم فروردین، یادبود سرهنگ حسین خلعتبری
در جریان درگیریهای اسفند 1363، چندین جنگنده عراقی توسط فانتومهای بوشهری سرنگون شدند که میراژ 5 مصری یکی از آنها بود. در جریان همین نبردها، متأسفانه یک فانتوم F-4D به خلبانی شهید سرگرد حسین خلعتبری از دست رفت. حسین خلعتبری یکی از چیرهدستترین و مشهورترین خلبانان فانتوم ایران بود که با هردو گونهء فانتوم D و E آشنایی کامل داشت. شهرت اصلی وی، مهارت در شلیک موشکهای هوا به زمین ماوریک (AGM-65A) بود. سرگرد خلعتبری به همراه سرهنگ دوم عباس دوران، علیرضا یاسینی و سروان کیان ساجدی، از خلبانانی بودند که در کنار ناوچه قهرمان پیکان، حماسه هفتم آذر 1359 را آفریدند و دست کم ده فروند ناوچه و شناور نیروی دریایی عراق را به اعماق آبهای خلیج فارس فرستادند.
.
در جریان درگیریهای اسفند 1363، چندین جنگنده عراقی توسط فانتومهای بوشهری سرنگون شدند که میراژ 5 مصری یکی از آنها بود. در جریان همین نبردها، متأسفانه یک فانتوم F-4D به خلبانی شهید سرگرد حسین خلعتبری از دست رفت. حسین خلعتبری یکی از چیرهدستترین و مشهورترین خلبانان فانتوم ایران بود که با هردو گونهء فانتوم D و E آشنایی کامل داشت. شهرت اصلی وی، مهارت در شلیک موشکهای هوا به زمین ماوریک (AGM-65A) بود. سرگرد خلعتبری به همراه سرهنگ دوم عباس دوران، علیرضا یاسینی و سروان کیان ساجدی، از خلبانانی بودند که در کنار ناوچه قهرمان پیکان، حماسه هفتم آذر 1359 را آفریدند و دست کم ده فروند ناوچه و شناور نیروی دریایی عراق را به اعماق آبهای خلیج فارس فرستادند.
.
ستوان عيسي محمد زاده عروس محله – سرهنگ حسين خلعتبري مكرم
به تاریخ 21 مارس 1985 برابر یکم فروردین 1364، با اعلام زنگ اسکرمبل در پایگاه سوم شاهرخی همدان، یک فروند جنگنده F-4D با کد رمز «سلیمان 31» به خلبانی سرگرد «حسین خلعتبری» و کمک ستوان «عیسی محمد زاده» مجهز به موشکهای هوا به هوای اسپارو و سایدوایندر به سرعت به هوا بلند میشود. هدف، مقابله و عقب راندن دو جنگنده متجاوز MiG-23MLA عراقی است که در ارتفاع مياني 35000 فوتی با هدف حمله به ایستگاه رادار سوباشی در کردستان وارد حریم ایران شدهاند. آنها در آسمان کردستان در منطقه سقز با دو میگ-23 یاد شده درگیر میشوند. خلعتبری سریعن به سمت یکی از میگها گردش کرده و تا ارتفاع 35000 فوتی اوج میگیرد. لحظاتی بعد یکی از میگها هدف قرار گرفته و منهدم میشود. اما جنگنده F-4D توسط شکاری بلندپرواز MiG-25PD عراقی که در ارتفاع بسیار بالاتر پرواز میکند غافلگير میشود. لحظاتی بعد موشک دوربرد R-40 میگ-25 عراقی به فانتوم ایرانی برخورد کرده و آن را در هوا متلاشی میکند. حسین خلعتبری درجا به شهادت میرسد و کمک خلبان با وجود جراحات بسیار شدید به ویژه شکستگی شدید دست راستش، موفق به اجکت گردیده و به وسیلهء تیم رسکیو (امداد و نجات) نیروی هوایی ایران نجات مییابد. پیکر خلعتبری تکه تکه شد و تنها بقایای بسیار اندکی از آن در میان خیل انبوه مردم تشییع گردید و در گلزار چهل شهیدان رامسر به خاک سپرده شد. مدتها بعد، سر از تن جدا شده خلعتبری درون کلاه خلبانی توسط چوپانی پیدا شد.
.
جنگ نفتکشها
با بالا گرفتن نبرد موسوم به جنگ نفتکشها در خلیج فارس، فانتومهای پایگاه ششم به انواع جنگ افزار همچون موشکهای ماوریک AGM-65A، بمبهای هدایت شونده، موشکهای سایدوایندر AIM-9P و همچنین موشکهای RIM-66A Standard مجهز گشتند. فانتومهای بوشهری، علاوه بر اینکه میبایست پوشش هوایی مناطق درگیری در جنوب کشور را فراهم آورند، وظیفه پوشش هوایی منطقهء شمال خلیج فارس را نیز برعهده داشتند.
.
در زمستان سال 1363، دو فروند جنگنده F-4E توسط تکنیسینهای پایگاه ششم بوشهر جهت استفاده از موشکهای زمین به هوای RIM-66A موسوم به استاندارد به منظور پرتاب به سمت کشتیها، دچار دگرگونی و بهینهسازی شدند. استفاده از این موشک در حمله به کشتیها هرچند موفقیت آمیز و بادقت بود، ولی به دلیل سرجنگی ضعیف نسبت به ماوریک، همچنین محدودیت حمل دو فروندی توسط هر فانتوم و لزوم بکارگیری و دارا بودن رادار سالم در فانتوم برای هدفگیری، کنسل گردید.
.
عملیاتهای بدر و والفجر8
در اسفند ماه 1363، سپاه پاسداران در ادامهء عملیاتهای ناکام و بسیار تلفاتی همچون والفجر و والفجر1، خیبر، مسلم بن عقبل، محرم و ... به قصد تصرف شهر مهم بصره، عملیات بدر را آغاز نمود. کم تجربگی، استفاده از نیروهای مردمی، نداشتن تخصص نظامی فرماندهان و نبود تجهیزات جنگی مناسب، یک شکست سنگین دیگر را در کارنامه همیشه ناموفق این نیرو به ثبت رساند. این بار هم نیروی هوایی عراق، به دلیل شرکت گسترده نیروی هوایی ایران در عملیات بدر و غیاب بیشتر جنگندههای ایرانی در دفاع از آسمان شهرها، به جنگ شهرها و بمباران مناطق مسکونی روی آورد. برخلاف سپاه پاسداران که تقریبن در هیچ جای جنگ هشت ساله، به جز حملات موشکی به شهرهای عراق، نقطهء روشن و کارنامهء موفقی ندارد، نیروی هوایی ارتش با استفاده از 50 فروند جنگنده تازه اورهال شدهء F-5E/F، چهل فروند فانتوم F-4D/E و نزدیک به ده فروند F-14A Tomcat وارد عملیات بدر شده بود. به دنبال تئوری خیالی آزادسازی کربلا و ایجاد حکومت اسلامی در عراق، نیروی زمینی سپاه، عملیات والفجر8 را در بهمن 1364 جهت اشغال شهر فاو آغاز نمود. عملیاتی که به مستی شب و خماری صبح میماند و با هزاران کشتهای که تنها درایت فرماندهان سپاه میتوانست در پشت آن باشد، در نهایت با سقوط فاو در 29 فروردین 1367 به طور کامل شکست خورد و به پایان رسید.
.
در اسفند ماه 1363، سپاه پاسداران در ادامهء عملیاتهای ناکام و بسیار تلفاتی همچون والفجر و والفجر1، خیبر، مسلم بن عقبل، محرم و ... به قصد تصرف شهر مهم بصره، عملیات بدر را آغاز نمود. کم تجربگی، استفاده از نیروهای مردمی، نداشتن تخصص نظامی فرماندهان و نبود تجهیزات جنگی مناسب، یک شکست سنگین دیگر را در کارنامه همیشه ناموفق این نیرو به ثبت رساند. این بار هم نیروی هوایی عراق، به دلیل شرکت گسترده نیروی هوایی ایران در عملیات بدر و غیاب بیشتر جنگندههای ایرانی در دفاع از آسمان شهرها، به جنگ شهرها و بمباران مناطق مسکونی روی آورد. برخلاف سپاه پاسداران که تقریبن در هیچ جای جنگ هشت ساله، به جز حملات موشکی به شهرهای عراق، نقطهء روشن و کارنامهء موفقی ندارد، نیروی هوایی ارتش با استفاده از 50 فروند جنگنده تازه اورهال شدهء F-5E/F، چهل فروند فانتوم F-4D/E و نزدیک به ده فروند F-14A Tomcat وارد عملیات بدر شده بود. به دنبال تئوری خیالی آزادسازی کربلا و ایجاد حکومت اسلامی در عراق، نیروی زمینی سپاه، عملیات والفجر8 را در بهمن 1364 جهت اشغال شهر فاو آغاز نمود. عملیاتی که به مستی شب و خماری صبح میماند و با هزاران کشتهای که تنها درایت فرماندهان سپاه میتوانست در پشت آن باشد، در نهایت با سقوط فاو در 29 فروردین 1367 به طور کامل شکست خورد و به پایان رسید.
.
.
با آغاز تابستان 1364، نیروی هوایی عراق بازهم اقدام به حملات گسترده علیه تأسیسات نفتی ایران نمود. در زمستان 1364، با انجام معامله و خرید تجهیزات و قطعات یدکی از خود ایالات متحده در جریان ماجرای موسوم به ایران – کنترا، نیروی هوایی ایران برتری هوایی خود را دوباره پیدا کرد. پس از مدتها، سرزندگی و نشاط به گردانهای پروازی بازگشت و با تزریق قطعات یدکی حیاتی به فانتومها، تعداد زیادی از جنگندههای F-4D/E و RF-4E وارد سرویس شدند. در جریان عملیات پرهزینه و پرتلفات والفجر8 (اشغال فاو)، تقریبن تمامی جنگندههای نیروی هوایی به صورت آمادهباش در پایگاههایشان منتظر انجام عملیات نگه داشته شدند. سرانجام در روز 27 بهمن 1364، سه پایگاه بزرگ نیروی هوایی عراق توسط دهها فروند فانتوم مورد حمله قرار گرفت و تعداد قابل توجهی از هلیکوپترها و جنگندههای عراقی بر روی زمین نابود شدند. فانتومهای پایگاه سوم همدان، با استفاده از بمبهای خوشهای BL-755 و با انجام پروازهای بسیار سنگین و فشرده در خطوط درگیری شبه جزیره فاو، تلفات بسیار سنگینی به نیروهای پیاده عراق وارد آوردند.
.
نبرد با میراژ 5
با شدت گرفتن جنگ، عراقیها از نیروی هوایی مصر جهت ایجاد برتری هوایی کمک خواستند. مصریها چند فروند جنگنده Mirage 5 SDE را که مجهز به غلاف اخلاگر ALQ-234 بودند در اختیار عراق گذاشتند. دست کم دو فروند از این جنگندهها در نبرد هوایی با یک فانتوم F-4E از بوشهر و یک تامکت F-14A از اصفهان سرنگون شدند. با آغاز عملیات والفجر8 و پشتیبانی نیروی هوایی ایران و به طور ویژه همکاری تامکتها و سایتهای هاوک برای ایجاد پوشش هوایی منطقه نبرد، نیروی هوایی عراق حملات را متوجه تأسیسات اقتصادی و مناطق مسکونی شهرهای بزرگ به ویژه تهران، اصفهان، اراک و قم نمود و حملات موفق بسیاری نیز انجام داد. ولی این حملات هم در مناطق نبرد و هم در عمق خاک ایران، تلفاتی برای عراق دربرداشت: سرنگونی یک فروند MiG-25RB در 26 بهمن (موشک فونیکس) در اراک، یک فروند بمب افکن سنگین Tu-22K در 27 بهمن (موشک فونیکس) در جزیره فاو، یک فروند Mirage F-1EQ-5 در 29 بهمن (موشک فونیکس) در خلیج فارس، 9 فروند سوخوی-22 و میگ-23 در 23 بهمن 1364 توسط سایت هاوک مستقر در شه جزیره فاو و ... بلافاصله سرفرماندهی نیروی هوایی عراق، ژنرال حمید شعبان برای ایجاد اختلال در سیستمهای راداری و مصونیت هواپیماهای عراقی راهکارهایی را اجرا کرد.
.
.
نبرد با میراژ 5
با شدت گرفتن جنگ، عراقیها از نیروی هوایی مصر جهت ایجاد برتری هوایی کمک خواستند. مصریها چند فروند جنگنده Mirage 5 SDE را که مجهز به غلاف اخلاگر ALQ-234 بودند در اختیار عراق گذاشتند. دست کم دو فروند از این جنگندهها در نبرد هوایی با یک فانتوم F-4E از بوشهر و یک تامکت F-14A از اصفهان سرنگون شدند. با آغاز عملیات والفجر8 و پشتیبانی نیروی هوایی ایران و به طور ویژه همکاری تامکتها و سایتهای هاوک برای ایجاد پوشش هوایی منطقه نبرد، نیروی هوایی عراق حملات را متوجه تأسیسات اقتصادی و مناطق مسکونی شهرهای بزرگ به ویژه تهران، اصفهان، اراک و قم نمود و حملات موفق بسیاری نیز انجام داد. ولی این حملات هم در مناطق نبرد و هم در عمق خاک ایران، تلفاتی برای عراق دربرداشت: سرنگونی یک فروند MiG-25RB در 26 بهمن (موشک فونیکس) در اراک، یک فروند بمب افکن سنگین Tu-22K در 27 بهمن (موشک فونیکس) در جزیره فاو، یک فروند Mirage F-1EQ-5 در 29 بهمن (موشک فونیکس) در خلیج فارس، 9 فروند سوخوی-22 و میگ-23 در 23 بهمن 1364 توسط سایت هاوک مستقر در شه جزیره فاو و ... بلافاصله سرفرماندهی نیروی هوایی عراق، ژنرال حمید شعبان برای ایجاد اختلال در سیستمهای راداری و مصونیت هواپیماهای عراقی راهکارهایی را اجرا کرد.
.
.
از دهه اول اسفند ماه 1364 پرسنل رادار هاوک مستقر در جنوب و همچنین خدمه فانتومهای گشت هوایی در آن مناطق، خبر از وجود نوعی اخلال سنگین و جدید به هنگام حملات گروهی هواپیماهای عراقی دادند که عمل ردگیری و قفل راداری بر روی اعضای گرو را ناممکن مینمود. عملکرد آن از سیستم اخلاگر روسی SPS-141 متفاوت بود که اغلب هواپیماهای سوخو-22 عراقی حمل مینمودند. موضوعی که احتمال استفاده عراق از سیستمی جدید و ناشناخته را قوت میبخشید.
.
از دهه اول اسفند ماه 1364 پرسنل رادار هاوک مستقر در جنوب و همچنین خدمه فانتومهای گشت هوایی در آن مناطق، خبر از وجود نوعی اخلال سنگین و جدید به هنگام حملات گروهی هواپیماهای عراقی دادند که عمل ردگیری و قفل راداری بر روی اعضای گرو را ناممکن مینمود. عملکرد آن از سیستم اخلاگر روسی SPS-141 متفاوت بود که اغلب هواپیماهای سوخو-22 عراقی حمل مینمودند. موضوعی که احتمال استفاده عراق از سیستمی جدید و ناشناخته را قوت میبخشید.
.
میراژ 5 نیروی هوایی مصر (بدون علامت شناسایی) مجهز به غلاف اخلاگر ALQ-234 در پایگاهی در عراق
.
.
این موارد به همراه اتفاقی عجیب که در 23 اسفند 1364 رخ داد بر ابهامات و اضطراب در ردههای فرماندهی نیروی هوایی ایران افزود. به تاریخ 23 اسفند 1364، خلبان طوفانیان از گردان 81 پایگاه اصفهان با تامکت خود برای رهگیری گروهی از هواپیماهای عراقی که رو به سوی مناطق عملیاتی جنوب داشتند با هماهنگی کنترلر زمینی سمت گرفت. پس از ورود به برد چشمی، طوفانیان گروه بزرگی شامل جنگندههای میگ-23 و سوخو-22 را مشاهده نمود که توسط یک فروند هواپیمای بال دلتا همراهی میشدند. پس از تعقیب و گریزهای بسیار و گردشهای فراوان، طوفانیان توانست با شلیک یک موشک AIM-9P1 سایدوایندر، آن را منهدم و آرایش حمله را برهم بزند. پس از مراجعت وی و بازگویی مطالب و مشاهدات طوفانیان و افسر رهگیری راداری وی، و همچنین جستجوی بیثمر برای یافتن لاشه هواپیمای عراقی، ابتدا نیروی هوایی ایران در برابر این موضوع سکوت نمود. ولی پس از 4 نوبت دیگر مشاهده هواپیمایی مشابه در گروههای پروازی هجومی عراقی و اخلالهای همراه آن، نیروی هوایی ایران در بهار 1365 اعلام نمود که عراق در حملات خود به ایران از میراژ 2000 استفاده نموده است و نیروی هوایی ایران موفق به سرنگونی 2 فروند از آنها شده است. در اواخر اسفند ماه 1364 یک فروند F-4E از پایگاه بوشهر با استفاده از موشک سایدوایندر، یکی از همان بالدلتا های ناشناس را سرنگون کرد. در حالی که فرانسه هرگونه فروش یا تحویل تحت هر عنوان دیگر میراژ 2000 به عراق را منکر میگردید. این ابهام تا سال 1369پا بر جا بود تا اینکه عکسهایی از میراژهای مصری (Mirage-5SDE) بدون آرم و شماره و مجهز به غلاف اخلالگر بزرگ ALQ-234 در جایگاه مرکزی بدنه منتشر گردید که در سالهای میانی جنگ در اختیار عراق قرار داشتهاند.
ادامه دارد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر