عملیات آخوندک

عملیات آخوندک

(18 آپریل 1988 = 29 فروردین 1367)

عملیات آخوندک (Operating Praying Mantis) به تاریخ 18 آپریل 1988 توسط نیروی دریایی ایالات متحده در پاسخ به مین گذاری جمهوری اسلامی در خلیج فارس و آسیب دیدن یک ناوشکن آمریکایی به واسطهء برخورد با مین به اجرا درآمد. در 14 آپریل 1988، ناوشکن یواس‏اس ساموئل بی رابرتز (USS Samuel B. Roberts) هنگامی که مشغول انجام عملیات ارنست ویل (Operation Earnest Will = اسکورت نفتکشهای کویتی) بود، با یک مین دریایی برخورد نمود. بین سالهای 1987 تا 1988، کاروان نفتکشهای کویتی که با برافرشتن پرچم ایالات متحده تغییر ماهیت ظاهری داده بودند، توسط کشتیهای جنگی ایالات متحده اسکورت می‏شدند تا از حملات جمهوری اسلامی در امان باشند.
.

مین های یافت شده از کشتی ایران اجر
.

انفجار مین در ناوشکن ساموئل بی رابرتز، سوراخی به قطر 25 فوت در بدنهء آن ایجاد کرد و نزدیک بود آن را غرق سازد. خدمه بدون هیچ تلفاتی زندگیشان را نجات دادند و ناوشکن در 16 آپریل 1988 به وسیلهء یک فروند یدک‏کش، به دبی برده شد. پس از مین گذاری خلیج فارس توسط نیروهای سپاه پاسداران حکومت اسلامی، نیروی دریایی ایالات متحده، چندین مین را یافته و از کار انداخت. هنگامی که شماره سریال و نوع مین‏های یافت شده با نمونه هایی که سپتامبر پیش از کشتی ایران اجر بدست آمده بود هماهنگیشان معلوم گردید، مقامات نظامی ایالات متحده جهت گوشمالی، یک عملیات نظامی را بر ضد اهداف ایران در خلیج فارس طرحریزی کردند.
.

تصاویری از دستگیری پرسنل کشتی ایران اجر

.

آخوندک، پنجمین درگیری بزرگ ناوگان ایالات متحده پس از جنگ جهانی دوم به شمار می آمد. چهارتای پیشین بدین قرار بودند:
1) نبرد چمونچین چان (جنگ کره)
2) واقعهء خلیج تونکین (جنگ ویتنام)
3) نبرد دونگ هوی (جنگ ویتنام)
4) عملیات خلیج سیدرا (در سال 1986 بر ضد لیبی)

همچنین این عملیات به عنوان نخستین نبرد دریایی ایالات متحده که با موشکهای ضدکشتی انجام گرفت، شناخته می‏شود. عملیات نظامی ایالات متحده در خلیج فارس به جمهوری اسلامی فشار آورد و باعث شد جنگ خونین و بی حاصل هشت ساله ایران و عراق پایان یابد و از اواخر تابستان 1988 جمهوری اسلامی آتش‏بس پیشنهادی سازمان ملل متحد را بپذیرد.

برخی جزئیات نبرد
به تاریخ 18 آپریل 1988 (برابر 29 فروردین 1367)، نیروی دریایی ایالات متحده به چند کشتی جنگی جمهوری اسلامی حمله کرد. همچنین جنگنده‏های به پرواز درآمده از عرشه ناوهواپیمابر یواس‏اس اینترپرایز به همراه ناوشکن محافظش یواس‏اس تراکستن نیز در این نبرد شرکت داشتند. عملیات با حملات هماهنگ دو گروه آغاز شد. گروه نخست شامل ناوشکن‏های یواس‏اس مریل و یواس‏اس لیند مک‏کورمیک و ناو آبی – خاکی یواس‏اس ترنتون بود که راهی سکوی نفتی ساسان شدند. به کارکنان سکوی نفتی نیز فرصت داده شد با یک فروند یدک‏کش پهلوگرفته در کنار سکو، از آنجا خارج شوند و جان خود را نجات دهند. اما کارکنان روی سکو به عوض اینکار با دو دستگاه مسلسل 5 اینچی و کالیبر 54 به سمت ناوشکن مریل آتش گشودند. پرسنل ناوشکن نیز مسلسل کوچکتر روی سکو را با گلوله های توپ نابود کردند. بلادرنگ تفنگداران نیروی دریایی از گروه MAGTF 2-88 بر روی سکو پیاده شدند و مواد منفجره را در سکو کار گذاشتند، به نحوی که پس از انفجار، سکو از کار بیفتد و قابل استفاده نباشد. گروه دیگر شرکت کننده در عملیات، یک رزمناور مسلح به موشکهای ضدکشتی و دو ناوشکن بود که به سکوی نفتی جزیره سیری حمله کردند.

.

.

جمهوری اسلامی فورن به این حملات پاسخ داد و قایقهای تندروی مسلح به موشکهای مینی کاتیوشا را در خلیج فارس پراکنده ساخت تا به اهداف گوناگونی حمله کنند. یکی از نخستین اهداف، کشتیهایی بودند که با پرچم آمریکا یا پاناما در منطقه رفت و آمد می‏کردند. پس از حملات جمهوری اسلامی، بمب افکن های اینترودر (A-6E Intruder) متعلق به اسکادران VA-95 با همراهی یک ناوشکن نیروی دریایی به سرعت مامور مقابله با قایقهای تندرو گشتند. دو بمب افکن اینترودر به خلبانی ستوانیکم جیمز انگلر (James Engler) در سمت لیدر و ستوانیکم پاول وب (Paul Webb)، بمبهای خوشه‏ای MK-20 Rockeye را روانه قایقهای تندروی سپاه پاسداران کردند. در این نبرد، یک قایق غرق شد و چندین قایق دیگر آسیب دیدند و مابقی نیز به سمت جزیره ابوموسی فرار کردند.
.

.
نبرد به اسکله ها کشیده شد. مقامات جمهوری اسلامی که از عملکرد قایقهای سپاه پاسداران ناامید شده بودند، ناوچه جوشن از نیروی دریایی ارتش را به منطقه درگیری فرستادند. جوشن با ناوشکن یواس‏اس وین‏رایت و نیروهای واکنش سریع گروه چارلی درگیر شد و یک موشک ضدکشتی هارپون به سمتشان شلیک نمود. ناوشکن یواس‏اس سیمپسون در پاسخ به این درگیری، دو موشک استاندارد و وین‏رایت یک موشک استاندارد را شلیک کردند که این موشکها تنها خساراتی را به عرشه جوشن وارد ساختند اما نتوانستند آن را غرق کنند. موشک هارپون شلیک شده توسط ناوشکن یواس‏اس بگلی نیز نتوانست هدف خود را پیدا کند. (گفته می‏شود توسط آتش مسلسل پرسنل جوشن در آسمان نابود شده بود.) سرانجام ناوشکن وین‏رایت با نزدیک شدن به جوشن، آن را با آتش توپهای 5 اینچی خود غرق ساخت.

در این هنگام، دو جنگنده ایرانی فانتوم F-4E به وین‏رایت نزدیک می‏شدند. یک جنگنده بلافاصله پس از اینکه ناوشکن آمریکایی، رادار جستجوگر خود را در حالت قفل و آماده شلیک قرار داد از صحنه دور گردید. اما به سمت فانتوم دیگر که در ارتفاع بسیار پست به ناوشکن نزدیک می‏شد، دو موشک ضدهوایی RIM-66D SM-2 شلیک شد. یک موشک به درستی کار نکرد اما موشک دوم به هدف برخورد نمود.

نبرد با ورود رزمناو سهند از پایگاه نیروی دریایی جمهوری اسلامی در بندرعباس همچنان ادامه یافت. رزمناو سهند که از نظر پدافند هوایی بسیار ضعیف بود، توسط دو بمب افکن ضربتی اینترودر A-6E از اسکادران VA-95 که مشغول پرواز گشت هوایی برای ناوشکن یواس‏اس جوزف استراوس بود، مورد حمله قرار گرفت.
.

آخرین لحظات ناوشکن سهند (29 فروردین 1367)
.

سهند یک موشک سی کت (SeaCat) به سمت بمب افکن های A-6E شلیک نمود و اینترودر ها نیز بلادرنگ با پرتاب دو موشک هارپون و چهار بمب هدایت لیزری AGM-123 Skipper پاسخ دادند. ناوشکن یواس‏اس استراوس نیز یک هارپون شلیک نمود. ناوشکن سهند پس از حمله روز 29 فروردین 1367، از قسمت دیواره تا پاشنه دچار آتش سوزی شدید شد. سرانجام آتش به تمامی عرشه سهند سرایت کرد و کل ناوشکن منجمله انبار مهمات آن دچار آتش سوزی شدید شد. در آخر نیز با یک انفجار بسیار شدید که در قسمت انبار مهمات آن روی داد، کشتی غرق گردید. با وجود از دست رفتن سهند که یکی از پیشرفته ترین شناورهای نیروی دریایی جمهوری اسلامی بود، مقامات جمهوری اسلامی، پافشاری شدیدی برای ادامه نبرد و ضربه زدن به ناوگان آمریکا نشان می دادند. بنابراین در اواخر روز، خواهرخوانده آن یعنی ناوشکن سبلان نیز به جنگ بی حاصل با ناوگان نیروی دریایی ایالات متحده فرستاده شد.

.

ناوشکن سبلان
.

سبلان با ورود به صحنه نبرد، یک موشک ضدهوایی به سمت بمب افکن های اینترودر شلیک نمود. خلبان اینترودر (انگلر) یک بمب هدایت لیزری را به سمت سبلان پرتاب نمود و باعث گردید سبلان در آبهای خلیج فارس از کار بیفتد و اندکی به درون آب فرو رود. سبلان با تلاش فراوان یک یدک‏کش نیروی دریایی ایران از صحنه خارج گردید و یک سال بعد با صرف هزینه های فراوان تعمیر شد و به خدمت بازگشت. بمب افکن های اسکادران VA-95 برابر دستور، به حمله ادامه ندادند. ستوان انگلر، نشان برجسته صلیب هوایی را از آدمیرال ویلیام جی کراو، سرفرماندهی وقت کل ارتش به دلیل مشارکت فعال در نبرد با ناوشکن سبلان و قایقهای جنگی جمهوری اسلامی دریافت نمود.

پیامدهای عملیات آخوندک
در پایان عملیات، نیروی دریایی ایالات متحده خساراتی به نیروی دریایی جمهوری اسلامی وارد ساخت و دو سکوی نفتی را از رده خارج نمود. اما در حقیقت خسارت اصلی به نیروی دریایی ایران وارد شد که یک ناوشکن بزرگ و یک ناوچه موشک انداز خود را از دست داد؛ زیرا که سکوهای نفتی آسیب دیده، مدتی بعد تعمیر شده و به خدمت بازگشتند. در طرف مقابل، آمریکایی ها دو خسارت را دریافت کردند: خدمه یک هلیکوپتر ضربتی کبرا متعلق به سپاه تفنگداران نیروی دریایی. هلیکوپتر کبرا متعلق به ناوشکن یواس‏اس ترنتون بود که از طرف ناوشکن وین‏رایت، مامور انجام پرواز شناسایی شده بود. این هلیکوپتر کبرا به دلیل تاریکی هوا، در 15 مایلی جنوب غربی جزیره ابوموسی به آب برخورد کرد. اجساد دو خلبان آمریکایی یعنی سروان استفن سی لسلی (Stephen C. Leslie) سی ساله و سروان کنت دبلیو هیل (Kenneth W. Hill) سی و سه ساله توسط غواصان نیروی دریایی ایالات متحده پیدا شد و لاشه هلیکوپتر نیز یک ماه بعد از آب بیرون کشیده شد. پرسنل نیروی دریایی گفته اند که بر روی بدنه هلیکوپتر، هیچگونه آثاری از خسارت ناشی از نبرد دیده نمی شد.

یک ماه بعد رزمناو دو میلیارد دلاری یواس‏اس وینسنس جهت مراقبت از ناوشکن آسیب دیده ساموئل رابرتز به منطقه خلیج فارس وارد شد. کمتر از دو ماه پس از ورود رزمناو وینسنس، این کشتی جنگی تنش در منطقه را با سرنگون کردن پرواز شماره 655 ایران ایر که در 3 جولای 1988 رخ داد و 290 مسافر بی گناه را به کام مرگ کشید، باز هم بالاتر برد. به نظر می رسید آمریکایی ها برای فشار به جمهوری اسلامی جهت پذیرش آتش بس، به سرنگونی هواپیمای مسافربری ایرباس جمهوری اسلامی اقدام کرده اند. هرچند پرسنل ناو ادعا کردند که هواپیمای ایرباس را با یک جنگنده اف-14 اشتباه گرفته بودند، اما شواهد نشان‏دهنده عمدی بودن این حمله بود.

روز 29 فروردین 1367، جمهوری اسلامی یک ناوچه، یک رزمناو، چند قایق تندرو و دو سکوی نفتی خود را از دست داد. همچنین در این روز، فاو نیز سقوط کرد و هزاران جوان بی گناه ایرانی در شهر فاو، جان خود را از دست دادند.
.