يادبود عمليات مرواريد

يادبود عمليات مرواريد
قسمت دوم و پاياني

مرحلة نخست: طرحريزي عمليات:
- تهية برآوردهاي عملياتي، اطلاعاتي، لجستيكي و پرسنلي
- تهية دستور عملياتي مرواريد در چارچوب طرح عملياتي ذوالفقار
- انتخاب افراد عمل كننده و سازماندهي تيم عمليات ويژه
- انتخاب يگانهاي شناور و پروازي و آماده نموده آنها
- انجام هماهنگي بين تيم عمليات ويژه و يگانهاي شناور و پروازي عمل كننده
- انجام هماهنگي لازم بين نيروي رزمي 421 و پايگاه ششم شكاري بوشهر براي ايجاد پشتيباني هوايي
- انجام پروازهاي شناسايي و تكميل دستور عملياتي مرواريد

مرحلة دوم؛ بارگيري و سوار شدن:
- انتقال سلاح، تجهيزات و مهمات مورد نياز تاخت اوليه به يگان هوادريا
- بارگيري تجهيزات، مهمات و آمادها در يدك كش دلير
- بارگيري و سوار شدن در بالگردهاي شركت كننده در عمليات

مرحلة سوم؛ حركت به منطقة هدف شامل:
- حركت دريابرد يدك كش دلير به لنگرگاه خارك مطابق طرح زمانبندي عمليات
- حركت دريابرد يدك كش دلير به سكوي نوروز مطابق طرح زمانبندي عمليات
- حركت دريابرد يدك كش دلير از سكوي نوروز به سكوي البكر مطابق طرح زمانبندي عمليات
- حركت سينه‌مال هليكوپترهاي AB-212 و سي كينگ SH-3D به منطقة هدف مطابق طرح زمانبندي عمليات
- گسترش هليكوپترهاي روي هدف به منظور انجام واكنش سريع نيروي عمل كننده (مطابق طرح مانور)
- حركت و گسترش ناوگروه ناوچه‌هاي موشك‌انداز در منطقه براي پشتيباني تيم عمليات ويژه

مرحلة چهارم؛ تخليه و پياده شدن روي هدف شامل:
- نزديك شدن هليكوپتر حامل نيروهاي واكنش سريع به ميانه سكوي البكر
- پرواز ثابت (هاور) هليكوپتر و پرش نفرات پشتيبان و پياده نمودن تجهيزات سبك
- پروازهاي گشت هليكوپتر SH-3D در حوالي سكو به منظور ديده‌باني و مراقبت از صحنة عمليات
- آرايش هليكوپترها، تحت كنترل فرمانده اسكادران براي بازگشت
- حفظ آمادگي كلية يگانها براي انجام واكنشهاي غيرمترقبه

مرحلة پنجم؛ تصرف سرپل شامل:
- انتخاب منطقة مياني سكو، مطابق تدبير عملياتي فرمانده به منظور جداسازي نيروهاي مستقر شده دشمن بر روي سكو
- انتخاب جانپناه‌هاي اوليه با استفاده از لوله‌هاي قطور سكو
- تقسيم تيم واكنش سريع به دو بخش شمالي و جنوبي سكو
- انجام يورش و توسعه اولية سرپل با اجراي آتش پرحجم و رعب‌آور
- به اسارت درآوردن فرمانده سكو در همان يورش نخستين

ناوچه پيكان از شناورهای موشک‌انداز کلاس کمان به شمار مي‌آمد. این شناورها یا همان ناوچه‌های کوچک و سریع در واقع ناوچه‌های فرانسوی کلاس Combattante II هستند که پیش از انقلاب 12 فروند از آنها خریداری شد که اکنون 10 فروند از آنها همچنان در خدمت هستند. (پیکان در جريان عملیات مروارید در سال 59 در نبرد با نيروي دريايي عراق و ناوچه جوشن در درگیری خودكشي مانند در سال 67 با نیروی دریایی آمریکا مورد هدف قرار گرفتند و غرق شدند) ناوچه‌هاي كلاس كمان تا چندي پیش به موشکهای ضدکشتی هارپون (AGM-84) مجهز بودند که به نظر مي‌رسد امروزه در برخي از اين شناورها به جاي موشكهاي هارپون، از موشكهاي چيني C-802 كه در ايران به نام نور شناخته مي‌شوند، استفاده مي‌گردد. همچنین ناوچه موشك‌انداز گرز به جای موشکهای هارپون از یک سامانه موشك‌انداز از نوع استاندارد SM-1 که از روی ناوشکنهای از رده خارج ببر برداشته شده استفاده می‌کند.

مرحلة ششم؛ توسعة سرپل و تثبيت هدف شامل:
- الحاق ناوچه پيكان به قسمت جنوبي سكو و برعهده گرفتن تأمين قسمت جنوبي سكو
- تمركز قدرت آتش تيم عمليات ويژه به قسمت شمالي سكو
- اجراي آتشهاي خردكننده براي شكستن مقاومت دشمن
- پرتاب مستمر نارنجكهاي ضدغواص به زير پايه‌هاي سكو
- پيشروي تيم عمليات ويژه با آتش و حركت براي پاكسازي سكو
- تسليم نيروهاي رده يكم مقاومت سكو و به اسارت درآمدن 9 نفر و كشته شدن يك نفر از آنان
- توقف عمليات پاكسازي سكو به دليل فرارسيدن شب و آمادگي براي ادامة پاكسازي در روشنايي روز بعد
- برقراري پستهاي مراقبت و تأمين در نقاط مختلف سكو
- استقرار سيستم ارتباطي با سيم بين پستهاي تأمين و برقراري ارتباط بين آنها
- انتقال اسرا به ناوچه پيكان و دريافت برخي اقلام آمادي

مرحلة هفتم؛ نبردهاي سطحي و هوايي در دريا:
ششم آذر:
- ساعت 21:30 ظاهر شدن دو هدف سطحي بر روي صفحة رادار ناوچه پيكان
- ساعت 21:31 جدا شدن ناوچه از سكو و درگيري شدن با هدفهاي كشف شده
- ساعت 22:14 گشوده شدن آتش ناوچه عراقي بر عليه پيكان

در بامداد هفتم آذر 1359، يك فروند ناوچه موشك‌انداز اوزا به نام هدف C توسط رادار ناوچه پيكان شناسايي مي‌گردد.

هفتم آذر:
- ساعت 00:55 يك هدف سطحي به فاصله 12 مايل از سمت دهانه خورعبدالله گزارش مي‌شود.
- 00:55 ناوچه پيكان هدف ياد شده را پلات نموده و به عنوان هدف C نامگذاري مي‌كند؛ ولي به منظور حفظ مهمات، براي درگيريهاي پيش‌بيني شده روز بعد، با آن درگير نمي‌شود.
- ساعت 5:55 هدف C و يك هدف ديگر به رنگ سفيد از سكوي الاميه جدا شده و به طرف سكوي البكر مي‌آيند.
- ساعت 6:25 ناوچه پيكان با هدف C و هدف سفيد رنگ درگير شده و هر دو را هدف آتش توپهاي 76 م م خود قرار مي‌دهد و با انجام مانورهاي مناسب و هوشمندانه، اجازه آتش مؤثر به دشمن نمي‌دهند.
- 6:35 يك فروند موشك ضدكشتي استيكس (SS-N-2 Styx) از طرف هدف C به طرف ناوچه پيكان پرتاب مي‌گردد كه با انجام مانور به موقع پيكان، موشك در نزديكي ناوچه به پايه سكو اصابت مي‌كند و بر اثر موج انفجار، يك نفر از پرسنل پيكان مجروح مي‌گردد.
- ساعت 6:40 تيم عمليات ويژه با اجراي آتشهاي انبوه، اقدام به پاكسازي بقية سكو مي‌نمايد كه در اين پاكسازي با انبوه تجهيزات رزمي و مخابراتي رها شده مواجه مي‌شود.

- ساعت 6:55 هدف C از صحنة نبرد مي‌گريزد و ناوچة پيكان با هدف دوم درگير و آن را مورد اصابت توپخانه خود قرار مي‌دهد.
- ساعت 6:55 ناوچه پيكان با افزايش هدفهاي سطحي و تهديدات هواي، تقاضاي پشتيباني هوايي از نيروي رزمي 421 مي‌نمايد.
- ساعت 6:55 دو فروند جنگنده عراقي، به صورت ناگهاني به پيكان حمله‌ور مي‌شوند كه يكي از آنها مورد اصابت موشك سام 7 مستقر در پيكان قرار گرفته و سرنگون مي‌شود و ديگري از صحنه مي‌گريزد.
- ساعت 7:11 از سوي نيروي رزمي 421 آخرين نقطة هدف C از پيكان سوال مي‌شود.
- ساعت 7:12 ناوچه موشك‌انداز جوشن به همراه 14 نفر از تكاوران ورزيده در بويه اروند براي مداخله در صحنه نبرد اعلام آمادگي مي‌كنند.
- ساعت 7:12 ناوچه پيكان به دليل خطرناك بودن صحنه از نيروي رزمي 421 مي‌خواهد كه ناوچه جوشن از بويه جدا نشود و درخواست پشتيباني هوايي مي‌نمايد.
- ساعت 7:22 ناوچه پيكان دو هدف هوايي را كه در حال نزديك شدن هستند، گزارش مي‌نمايد.
- ساعت 7:30 ناوچه پيكان سه هدف سطحي را با درنظر گرفتن هدف C در صفحة رادار خود مشاهده مي‌نمايد و در پاسخ به نيروي رزمي 421 مبني بر فرار تاكتيكي مي‌گويد: «ما همين جا هستيم و اصلن از جايمان تكان نمي‌خوريم و با هر پنج هدف درگير مي‌شويم.»
- ساعت 7:40 نوع هدفهاي سطحي، ناوچه‌هاي موشك‌انداز اوزا (OSA) تشخيص داده مي‌شود و موقعيت هريك از آنها به نيروي رزمي 421 گزارش داده مي‌شود.
- ساعت 7:55 مطابق گزارش رادار پايگاه بوشهر، به ناوچه پيكان اطلاع داده مي‌شود كه چند جنگنده عراقي از سمت ام‌القصر و در ارتفاع بسيار پايين به طرف صحنه نبرد مي‌آيند.
- ساعت 8:37 ناوچه پيكان با يك جنگنده عراقي از نوع ميگ-23 درگير مي‌شود و آن را با استفاده از توپ و با هدايت رادار سرنگون مي‌سازد.

ميگ-23

- ساعت 8:40 يك فروند موشك ضدكشتي استيكس به طرف ناوچه پيكان پرتاب مي‌گردد كه در سمت چپ ناوچه به پلاتفرم مركزي سكوي البكر اصابت مي‌كند.
- ساعت 8:35 در موقعيت 8 مايلي غرب الاميه، يك فروند ناوچه موشك‌انداز اوزا و يك فروند ناو مين‌روب عراقي هدف موشكهاي ماوريك جنگنده‌هاي اف-4 فانتوم نيروي هوايي قرار گرفته و غرق مي‌شوند.

- ساعت 8:40 دو فروند جنگنده فانتوم F-4E بنا به درخواست ناوچه پيكان به منطقه مي‌آيند و در كنترل عملياتي ناوچه قرار مي‌گيرند.
- ساعت 9 يك فروند از ناوچه‌هاي تندروي عراقي از نوع P-6 هدف موشك ماوريك فانتومهاي پايگاه ششم شكاري بوشهر قرار مي‌گيرد و غرق مي‌شود.
- ساعت 9:10 بازهم يك هدف سطحي ديگر به عنوان هدف تيره‌رنگ هدف موشك ماوريك يك فانتوم قرار گرفته و غرق مي‌شود.
- ساعت 10:45 يك فروند فانتوم F-4E مجهز به موشكهاي هوا به سطح ماوريك، پس از گشت در منطقه درگيري و نداشتن برخورد با هدفي، به پايگاه بوشهر بازمي‌گردد.
- ساعت 11:36 فانتومهاي بوشهري با هدايت ناوچه پيكان، يك فروند ناوچه موشك‌انداز اوزا2 و دو فروند ناوچه تندروي P-6 را در سمت 292 و فاصلة 15 مايلي از جنوب سكوي البكر منهدم مي‌نمايند.

- از ساعت 8:14 تا 11:36 جمعن 10 سورتي پرواز در كنترل عملياتي ناوچه پيكان قرار گرفت و با هدايت افسر ناظر هوايي مستقر در ناوچه، تعداد 6 شناور نيروي دريايي عراق منهدم گرديدند.

- ساعت 12:04 كلية هدفهاي سطحي كه توسط ناوچه پيكان شناسايي شده بودند، يكي يكي و با هدايت بسيار دقيق ناوچه پيكان، توسط فانتومهاي بوشهري هدف قرار گرفته و غرق شدند.
- ساعت 12:04 دستور ناخدا افضلي (فرماند نيروي رزمي 421) در مورد ترك منطقه، پس از سوار نمودن تيم عمليات ويژه از روي سكوي البكر به ناوچه‌هاي پيكان و جوشن ابلاغ مي‌شود.
- ساعت 12:14 دوباره به پيكان دستور داده شد كه پس از سوار كردن نفرات تيم عمليات ويژه مستقر در سكوي البكر، منطقه را به سرعت ترك نمايد.
- ساعت 12:18 امن بودن منطقه از سوي نيروي هوايي و نيروي رزمي 421 به ناوچه پيكان ابلاغ گرديد.
- ساعت 12:29 ناوچه پيكان پس از سوار نمودن تيم عمليات ويژه و بارگيري غنائم جنگي از سكوي البكر جدا شد و به طرف چاههاي نوروز حركت كرد.
- ساعت 12:38 پيام تحقق فراتر از اهداف پيش‌بيني شدة عمليات و موفقيت ناوچه پيكان به ساير يگانها ابلاغ شد و نيروي رزمي 421 خواستار ورود ETA ناوچه پيكان مي‌شود.
- ساعت 12:40 ناوچه پيكان ساعت ورود (ETA) خود را 17:30 گزارش مي‌دهد. (فرمانده پيكان مي‌گويد ETA ساعت 17:30)
- ساعت 12:46 پيكان گزارش مي‌دهد: «ما را زدند.»
- ساعت 12:48 ناوچه پيكان پيام مي‌دهد: «مورد حمله موشكي قرار گرفتيم، تحريك نداريم.»
- ساعت 12:52 آخرين پيام ناوچه پيكان حاكي از پرتاب موشكهاي متوالي استيكس به سمت آن و درخواست كمك و اينكه «شهيد و زخمي داريم» به قرارگاه مقدم نيروي دريايي در بوشهر مخابره مي‌گردد.
- ساعت 12:52 با اعلام مبدأ، تجسس و نجات (مركز ديتوم)، آغاز عمليات تجسس و نجات پرسنل ناوچه پيكام و پرسنل تيم عمليات ويژه صادر مي‌گردد.

ناخدا يكم شهيد محمدابراهيم همتي (فرمانده دلاور ناوچه هميشه جاويد پيكان)

عمليات تجسس و نجات از ساعت 12:52 هفتم آذر ماه آغاز و تا ساعت 18 روز 10 آذر ماه 1359 با حضور هليكوپترهاي هوادريا و پوشش و پشتيباني هوايي فانتومهاي پايگاه بوشهر و يك تامكت به خلباني (شهيد) سرهنگ هاشم آل آقا انجام پذيرفت كه در اين عمليات، شمار 16 نفر از قهرمانان اين نبرد بزرگ دريايي به همراه پيكر دو تن از شهدا و همچنين 26 اسير و دو جسد دشمن در منطقة شرق سكوي البكر از آب گرفته شد. عمليات نجات پس از انجام گشتهاي بادبزني هوايي همراه به درگيري‌هاي هوايي و سطحي در ساعت 18 مورخ 10 / 9 / 59 بنا به دستور شادروان افضلي پايان يافت و پيكر بقيه شهدا و ناپديد شدگان براي هميشه به آبهاي خليج فارس سپرده شد.

ناخدا يكم بهرام ملك افضلي

زنده نام ناخدا يكم بهرام ملك افضلي، فرمانده وقت نيروي دريايي و طرحريز عمليات جاويدان مرواريد دارای درجه دکترا در مهندسی الکتروتکنیک از ایتالیا بود. ناخدا افضلي در دهه ۶۰ میلادی از طرف نیروی دریایی شاهنشاهي برای تحصیل به ایتالیا فرستاده شد. وي فرمانده و طراح اصلي عملیات سرنوشت‌ساز مروارید در جنگ ایران و عراق بود. در جريان اين عمليات، نیروی دریایی ایران ۴ فروند ناوچه موشک‌انداز عراقی کلاس «اوزا» و ۷ فروند شناور دیگر عراقی را به قعر دریا فرستاد و نیروی دریایی عراق را عملن فلج و فعاليت آن را تا پایان جنگ تعطيل نمود. اما ناخدا افضلی که طراح این عملیات تاریخی بود چهار سال بعد، به خاطر دگراندیشی سیاسی و اتهام واهي عضويت در حزب توده، به همراه 9 نظامي وطن پرست ديگر توسط رژيم منفور اسلامي تيرباران شد و مزد خدمت به وطنش را دريافت نمود. این جریان پس از مرگ افضلی نیز ادامه یافت و رهبران سیاسی- نظامی هر از چندی برای توجیه شکستهای خود در جنگ با عراق، افضلی و دیگر نظامیان میهن دوست را به انواع و اقسام متهم می‌کردند که ناتوانی و شکستهای خود را توجیه کنند و مردگان را مسئول شکستها بشمارند، براي مثال افضلی را جاسوس سیا نیز معرفی مي‌كردند!

من می‌گریم، اما
در غریو مرغک دریا، باز پیامی است
گلخند «ناوی انوشه»
در دهان تو شکفت ناخدا
بمان، بمان
که فردا
ما بهار را در آغوش می‌کشیم
من می‌گریم و دریا
همچنان
موج بر موج می‌کوبد...
شعري در رثاي ناخدا افضلي از سياوش كسرايي